TBMM'de Bütçe Görüşmeleri Sürüyor

TBMM Genel Kurulu, Meclis Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç başkanlığında, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği ile Ticaret Bakanlıklarının 2023 yılı bütçelerini görüşmek üzere toplandı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Fatih Dönmez, Genel Kurul'da bakanlığının 2023 Yılı Bütçe sunumunu yaptı, eleştirilere yanıt verdi. Bakan Dönmez, bakanlığın faaliyet, hedef ve projeleri hakkında bilgi vererek, "Türkiye Yüzyılı'nın temel paradigmalarından biri olan enerji bağımsızlığı ve enerjinin çevreci, güvenli, yeterli miktarda ve katlanılabilir maliyetle tüketiciye sunulması stratejik önem arz etmektedir. Nitekim, küresel yeniliklere kendini adapte edebilen, dinamik ve güçlü bir altyapıya sahip ülkemiz ekonomisi, pandemi sonrasında hızla toparlanarak 2021 yılında yüzde 11,4 büyümüştür. Söz konusu büyümenin itici gücü, bir önceki yıla göre yüzde 8,3’lük artış ile 159,4 milyon ton eşdeğer petrole ulaşan birincil enerji arzı olmuştur" dedi.

Bakan Dönmez, yenilenebilir enerjiden madene, katma değeri yüksek Ar-Ge projelerinden nükleere, sektöre katkı sağlayan her alanda politik ve finansal sürdürülebilirlik ile iyi yönetişim ilkelerini gözeterek büyüyen ekonomiyi destekleyecek, teknolojik altyapıyı güçlendirecek yatırımlara imza attıklarını, atmaya da devam edeceklerini söyledi.

'TÜRKİYE ULUSAL ENERJİ PLANI'

Bakan Dönmez, kapsamlı analiz ve projeksiyonlar sonucunda hazırladıkları ve enerji sektörüne yatırım yapmak isteyen girişimciler için bir rehber niteliği taşıyacak 'Türkiye Ulusal Enerji Planı'nı kısa süre içinde yayınlayacaklarını duyurarak şöyle dedi:

"2002 yılında 12.305 Megawatt olan yenilenebilir enerji kaynaklı kurulu gücümüz, 2022 yılı Ekim sonu itibarıyla 55.901 Megawatt olarak gerçekleşmiştir. Ülkemizin yenilenebilir enerji kaynaklı kurulu güçte Avrupa'da 5'inci, dünyada ise 12'nci sırada yer alması 'daha fazla yerli, daha fazla yenilenebilir' anlayışıyla gerçekleştirdiğimiz özverili çalışmalarımızın en önemli göstergelerindendir. Yenilenebilir enerji kurulu gücümüzün toplam kurulu gücümüz içindeki payı 2022 yılı Ekim sonu itibarıyla yüzde 54'e yükselmiştir. Yerli ve yenilebilir kurulu gücümüz ise yüzde 65 olmuştur. Toplam kurulu gücümüz ise 2002 yılına göre 3,2 katına yükselerek 2022 yılı Ekim sonu itibarıyla 103.276 Megawatt olarak gerçekleşmiştir."

Yenilenebilir enerji alanında öncü ülkelerden biri olma hedeflerine ilişkin Dönmez, "Bu alandaki yatırımların süratle hayata geçirilmesinde çok önemli bir işlevi olan YEKA projelerinin seyrine bakıldığında ise bugüne kadar 5.850 Megawatt'lık güneş ve rüzgar YEKA yarışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda Avrupa'nın en büyük, dünyanın ise sayılı GES'leri arasında yer alan Konya/Karapınar'daki YEKA GES-1'de 976 Megawatt'lık kapasite servise alınmıştır" diye konuştu.

Bakan Dönmez, kendi elektrik tüketimlerini karşılamak üzere kurulan lisanssız santrallerin toplam kurulu gücünün, 2022 yılı Ekim sonu itibarıyla 8.386 Megawatt'a ulaştığını, 2022 yılının ilk on ayında üretilen elektriğin yüzde 4,6'sının da lisanssız santrallerden elde edildiğini kaydetti.

ELEKTRİK ALANINDA YAPILAN YATIRIMLAR

Bakan Dönmez, elektrik alanında yapılan yatırımlara dikkat çekerek, "Gerçekleştirdiğimiz yatırımlarla elektrik altyapımızı büyüyen ve gelişen Türkiye'nin ihtiyaçlarına cevap verebilecek biçimde geliştirmeye devam ediyoruz. Elektrik altyapımızın geliştirilmesi ve modernize edilmesine yönelik çalışmalar neticesinde, dağıtım hattı uzunluğumuz yaklaşık 1,4 milyon kilometre, iletim hattı uzunluğumuz ise 73 bin kilometre seviyesine ulaşmıştır. 2021 yılında 2022 yılı Kasım TÜFE'sine göre yaklaşık 35 milyar TL elektrik şebeke yatırımı yapılmışken bu tutarın 2022 yılında 49 milyar TL olması öngörülmektedir" açıklamasında bulundu.

'2022-2026 DÖNEMİNDE 275 YERLEŞİM YERİNE DOĞALGAZ ULAŞTIRILMASI HEDEFLENMEKTEDİR'

Bakan Dönmez, 2022-2026 döneminde 275 yerleşim yerine daha doğal gaz ulaştırmayı hedeflediklerini belirterek, 20 yılda doğalgaz imkanı sunduğumuz vatandaşlarımızın sayısı 4,2 katına çıkarak 69 milyona ulaşmıştır. Böylelikle, ülkemiz nüfusunun yaklaşık yüzde 80'ine doğal gaz kullanım imkanı sunulmuştur. 2021 yılında 2022 yılı Kasım TÜFE'sine göre yaklaşık 13,3 milyar TL doğal gaz şebeke yatırımı yapılmışken bu tutarın 2022 yılında 18,9 milyar TL olması planlanmaktadır" dedi.

Bakan Dönmez, enerji fiyatları ve vatandaşlara sağlanan destekler ile ilgili de bilgileri şöyle paylaştı:

"Pandemi sonrası dönemde birçok sektörde arzın talebi karşılayamaması, yatırımların gecikmesi ve uluslararası krizler nedeniyle enerji fiyatları, kısa sürede hem seviye hem de değişkenlik bağlamında aşırı yükselmiştir. 2020 yılında ortalaması varil başına 42 dolar olan brent petrolün fiyatı 7 Mart 2022 tarihinde 139 doları görerek 2008 yılından beri görülen en yüksek değere ulaşmıştır. Doğal gaz fiyatlarına baktığımızda ise 2020 yılında ortalama 115 dolar olan 1.000 m3'lük spot TTF doğal gazın fiyatı, 30 Ağustos 2022 tarihinde rekor kırarak 3 bin 332 dolara ulaşmıştır. Benzer bir rekor kömür fiyatlarında da gerçekleşmiştir. Geçen yıl elektrik ve doğal gazda 100 milyar TL sübvansiyon yaptık. Halihazırda elektrikte düşük kademede yaklaşık yüzde 50, doğal gazda ise yüzde 75 ile söz konusu desteği artırarak sürdürüyoruz. Ekim ayı itibarıyla Avrupa ülkeleri arasında meskenlerde vatandaşlarına birim enerji başına en ucuz doğal gaz sağlayan üçüncü, elektrikte ise dördüncü ülke konumundayız."

'İHTİYAÇ SAHİBİ HANELERE ELEKTRİK TÜKETİM DESTEĞİ DEVAM EDECEK' 

İhtiyaç sahibi hanelere elektrik tüketim desteği verilmesine yönelik düzenleme kapsamında; 2019-2022 Ekim döneminde 9,5 milyar TL tutarında elektrik tüketim desteği verildiğini anımsatan Bakan Dönmez, "2022 Ocak-Ekim döneminde ise 2,4 milyon hane 3,4 milyar TL tutarında destekten faydalanmıştır. 2021 yılında ülke genelinde 2 milyon aileye 1,8 milyon ton kömür teslim edilmiş olup 2022 yılında da kömür yardımı devam etmektedir. Ayrıca ısınma yardımı alan hanelere verilen desteklere doğal gaz desteği de dahil edilmiştir. Buna göre, yaklaşık 4 milyon haneye senelik 3 milyar TL'lik yardım yapılacak olup 2022 Ocak-Ekim döneminde 331 bin haneye 114 milyon TL doğal gaz tüketim desteği sağlanmıştır" açıklamasında bulundu.

'ENERJİDE TAM BAĞIMSIZ OLMAK, GELECEĞİMİZİ AYDINLATAN VİZYONUMUZDUR'

Türkiye Yüzyılında Türkiye'nin, enerji ve maden alanında kendi kendine yeten bir ülke haline geleceğini vurgulayan Bakan Dönmez şöyle dedi:

"Enerjide tam bağımsız olmak, geleceğimizi aydınlatan vizyonumuzdur.  Dünyadaki beş sondaj gemisinden biri olan, 7'nci nesil, en son teknolojiyle donatılmış 4'üncü sondaj gemimiz Abdülhamid Han'ı dahil ettiğimiz güçlü filomuz yeni keşifler için çalışmalarına ara vermeksizin devam etmektedir. Son üç yılda dünya çapında keşifler yaptık. Rezerv büyüklüğü açısından Sakarya gaz sahası Tuna-1 kuyusunda gerçekleştirilen keşif, 2020 yılında denizlerde yapılan dünyanın en büyük keşfidir. Amasra-1 kuyusunda yapılan keşif ise 2021 yılında gerçekleştirilmiş dünyanın ikinci büyük keşfi olmuştur. Kara alanlarında da yeni keşif ve üretim artışlarımız devam ediyor. Son 5 yılda TPAO tarafından yapılan hidrokarbon üretimi yaklaşık yüzde 70 artmıştır.  Toplam 540 milyar m3'lük doğal gaz keşfi sonrasında, keşiften ilk üretime kadar dünyanın en hızlı saha geliştirme projesini yaklaşık 2,5 yıl gibi rekor bir sürede tamamlayarak Cumhuriyetin 100'üncü yılında yerli gazımızı milletimizle buluşturmayı hedefliyoruz. Bu kapsamda derin deniz tabanındaki 170 kilometrelik boru hattının serim işlemini tamamladık. Test ve devreye alma işlemleri ise devam etmekte olup Filyos Doğal Gaz İşleme Tesisi'ndeki çalışmalarımızı da önemli ölçüde tamamladık."

TRAKYA'DA DOĞAL GAZ TİCARET MERKEZİ KURULACAK

Bakan Dönmez, yeni kurulacak doğal gaz ticaret merkezine ilişkin, "Trakya'da kurmayı planladığımız doğal gaz ticaret merkezi için izlenecek yol haritasını kısa sürede netleştireceğiz. Yaptığımız ve yapacağımız yatırımlara bağlı olarak birçok ülkeden gerek boru hattı gerekse LNG şeklinde temin edeceğimiz doğal gaz ve Karadeniz'den elde edeceğimiz kendi doğal gazımız sayesinde, piyasa katılımcıları hem fiziki olarak hem de finansal enstrümanlar ile doğal gaz ticareti yapabilecektir" dedi.

Bakan Dönmez, nükleer enerji ile ilgili bakanlığın çalışmalarına ilişkin de şunları söyledi:

"Nükleer enerjiyi arz kaynaklarımız arasına dahil etmek olmazsa olmazımızdır. Şu anda dünyanın en büyük nükleer güç santrali (NGS) şantiyesi olan Akkuyu NGS'de dört reaktörün de inşaatı aynı anda devam etmektedir. NGS tam kapasite ile çalışmaya başlayınca, yılda yaklaşık 35 milyar kWh ile ülkemizin mevcut elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 10'u sıfır emisyon ile karşılanacaktır. Akkuyu NGS dışında en az iki tane daha NGS'nin kurulmasına yönelik çalışmalarımız da devam etmektedir. Böylece, hükümetlerimiz öncesinde on yıllardır gerçekleştirilemeyen bir hayali daha hayata geçirmek, Türkiye Yüzyılına nasip olacaktır."

'İLK DEFA PETROL SINIRI AŞILDI'

Bakan Dönmez, enerji tasarrufunda ilk defa 1 milyon ton eşdeğer petrol sınırını aştıklarını aktararak, "Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (2017-2023) ile 2017-2021 yılları arasında 6,5 milyar dolar enerji verimliliği yatırımları gerçekleşmiş ve 4,5 milyon ton eşdeğer petrol enerji tasarrufu sağlanmıştır. Böylelikle kümülatif olarak 43 milyon ton eşdeğeri sera gazı azaltımı yapılmış ve 12 bin yeni istihdam oluşturulmuştur. Tasarruflar sayesinde 850 bin ton eşdeğer petrol ve 5,4 milyar metre küp gaz ithalatının önüne geçilmiştir" diye konuştu.

Bakan Dönmez, çalışmaları devam eden ve yakın zamanda bitirmeyi planladıkları projelerle ilgili şu bilgileri paylaştı:

"Savunma sanayiinde ve aşınmaya dayanıklı makine parçalarının üretiminde kullanılacak yıllık bin ton kapasiteli Bor Karbür Üretim Tesisi ile ülkemiz ferrobor ihtiyacını karşılayacak yıllık 800 ton kapasiteli tesisi Balıkesir-Bandırma'da 2023 yılı içinde tamamlamayı öngörüyoruz. Yeşil dönüşüm için kritik önemi haiz yerli lityum için Eskişehir-Kırka'da 600 ton-yıl, Balıkesir-Bandırma'da ise 100 ton-yıl olmak üzere toplam 700 ton-yıl kapasiteli 'Lityum Karbonat Üretim Tesisleri'nin kurulmasına yönelik proje çalışmalarımız sürmektedir. Eskişehir/Beylikova'da; havacılık, savunma, uzay sanayi, biyomedikal gibi alanlarda kullanılan 694 milyon ton nadir toprak elementi keşfi gerçekleştirilmiştir. İlk etapta yıllık 1.200 ton cevher işleyecek pilot üretim tesisinin kurulması çalışmalarına devam edilmektedir."

2022 yılında madencilik ihracatının, 6 milyar doları aşarak yeni bir rekor kırılacağını aktaran Bakan Dönmez, "Türkiye Yüzyılı madencilik alanında da keşif müjdelerimizi sıklıkla milletimizle paylaşacağımız bir sürece dönüşecek olup madencilik sektörümüzün gayrisafi yurtiçi hasıla içindeki payını ve ihracat gelirini istikrarlı ve çevreyle uyumlu bir şekilde artıracağız" değerlendirmesinde bulundu.

Bakan Dönmez, bakanlığının, 2023 Yılı Bütçe Teklifi'nin 18 milyar 861 milyon 264 bin TL olarak öngörüldüğünü söyledi.