Kayseri’nin tarihi kiliseleri

Kayseri tarihi boyunca birçok kültür ve medeniyete ev sahipliği yapan ve birçok önemli tarihi mekan ile eseri bulunduran bir şehirdir. Bu tarihi mekanlar arasında kiliseler de bulunmaktadır. Roma döneminden itibaren yerleşim alanı olarak kullanılan Soğanlı' da vadi yamaçlarında kaya kolonileri, mezarlıklara rastlanırken, Bizanslılar kiliseler yapmışlardır. Bu kiliselerden günümüzde Yılanlı, Kubbeli, Saklı ve Tahtalı kiliseleri yer alır.

SURP KİRKOR LOSOVORİÇ KİLİSESİ
Anadolu'daki en büyük Ermeni kiliselerinden biridir. Kayseri Setenönü semtinde 1091 yılında yaptırılan bu kilisenin bir benzeri sadece Kudüs’te bulunur. Kurulduğundan beri Ermeni vatandaşların ibadetine açık bulunan Surp Kirkor Losovoriç Kilisesi, 1977 yılında Ermenilerin ve din görevlilerinin Kayseri’den ayrılmaları üzerine geçici olarak ibadete kapatıldı. Aradan yirmi yıl geçtikten sonra, kilise 1997 yılında bir kısım Ermeni ve din adamının iştiraki ile, yeniden onarılarak ayine açıldı.

ERDEMLİ VADİSİ KİLİSELERİ
Erdemli Vadisinin boyunca uzanan yerleşim alanında yer alan ve  duvar resimleri içeren on bir kilise yer alır. Bu kiliseler; Kilise Camisi, H. Eustathios Kilisesi, H. Nikolaos Kilisesi ve Şapeli, Mikhael Kilisesi, Oniki Havari Kilisesi, Kırk Martir Kilisesi, Tek Nefli Kilise, Saray Manastırı Kilisesi ile Ayı Kilise’leridir. Duvar resimlerinde İncil, Tevrat konulu sahneler işlenmiş. Ayrıca bitkisel ve geometrik bazı süslemeler ile birlikte aziz, azize, martir, piskopos, melek, havari gibi tek figürler de resimlenmiştir. Yapılar mimari ile birlikte duvar resimlerinin üslup, ikonografik ve kilise içindeki dağılım özelliklerine göre 10 - 13. yüzyıllar arasına tarihlenir.

SOĞANLI VADİSİ KİLİSELERİ
Soğanlı Kayaiçi Kiliseleri, Kapodokya bölgesi yolu üzerinde Yeşilhisar'ın batısında ilçe merkezine 15 km Kayseri'ye 80 km uzaklıkta bulunur. Soğanlı Sit Alanı Göreme Milli Parkı ve Kapadokya, UNESCO Dünya Miras Komitesince 1985 tarih ve 357 no ile Dünya Miras Listesinde kayıt altına alındı.  Kayseri ili, Yeşilhisar İlçesi Soğanlı Vadisi'nde sayılan 50'ye yakın kaya içerisindeki mağaralarda kiliseler bulunur. Soğanlı Bölgesi yer sarsıntıları sırasında çökmelere uğramış ve çöken alan, doğal etkilerle daha da derinleşerek vadi ve platoları meydana getirdi. İki kısımdan oluşan Soğanlı Vadisi'ne Roma döneminden itibaren devamlı olarak yerleştirildi. Vadi yamaçlarında yer alan kaya konilerini Romalılar mezarlık, Bizanslılar da kilise olarak kullandı. Kilise freskleri açısından 9. - 13. yüzyıllara tarihlendirilir. Soğanlı vadisinde yer alan önemli kiliseler arasında sırasıyla Saklı, Kubbeli, Karabaş, Yılanlı ve Azize Barbara (Tahtalı) Kiliseleri gelir. Soğanlı’da bulunan bu kiliselerin yanı sıra vadide oyulmuş bir çok mezara da rastlanır. 

Kayseri’de yer alan diğer kiliseler;
Yılanlı Kilise: 14. asırda yeniden resimlendirilen kilisenin ilk yapısı çok eskidir. Burada bulunan kompozisyonlar, diğer kiliselerde yoktur. Kilise üç bölmelidir. Üçüncü bölme yontma taş ile inşa edilen kilise; sonradan tekrar yıkıldı. Kilisenin duvarları, karşılıklı harp nizami almış mızraklı askerler, Isa ve azizlerin resimleri ile süslendi. At üzerinde olan Saint Jean' in yılana ve kurtlara saldırısı tasvir edilir.

Tahtalı Kilise: Beşinci veya altıncı yüzyılda yapıldığı sanılır. Daha sonraki yüzyıllarda İsa'nın vaftizi, havariler, azizler, koruyucu melekler, at üstünde bulunan Saint Jean'in canavarı öldürüşü gibi tasvirler, kompozisyonlar, portreler, Bizans ve Selçuklu motifleriyle süslendi.

Kubbeli Kilise: 14. asırda son şeklini aldı. Diğerlerinden farkı, kayaların dışı da boyanarak ve işlenerek muntazam kubbeli bir kilise haline sokulmuş olmasıdır. Kubbenin dışı da boyanarak tezyin edildi. Bu boyalar yüzyıllardır kaybolmadan, silinmeden bugüne kadar gelmiştir. Kilise iki katlı olup, iç kısımları diğer kiliselerde olduğu gibi fresklerle doludur.
Saklı Kilise: Küçük kubbeli kilisenin alt katı Saklı Kilise olarak anılırken, duvarlarında dört büyük niş ve ölü gömü yerleri barınmaktadır.